Tadeusz Styczeń

zdjęcie przedstawiające Tadeusza Stycznia

Tadeusz Józef Styczeń – polski filozof i etyk. Urodził się 21 grudnia 1931 r. we wsi Wołowice nieopodal Krakowa. Zmarł 14 października 2010 r. w Trzebnicy. W roku 1947 ukończył krakowskie Gimnazjum im. Władysława Sikorskiego i wstąpił do nowicjatu Towarzystwa Boskiego Zbawiciela (salwatorianie) w Bagnie pod Wrocławiem. Śluby wieczyste w tym zgromadzeniu złożył w 1953 r. w Trzebini, a w 1955 r. przyjął święcenia kapłańskie. W latach 1949–55 studiował na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, a po likwidacji tego Wydziału w Instytucie Filozoficzno-Teologicznym OO. Dominikanów w Krakowie. W 1955 r. rozpoczął studia z zakresu filozofii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, gdzie w 1959 r. otrzymał magisterium (na podstawie pracy Koncepcja cnoty u N. Hartmanna), a w 1963 r. uzyskał doktorat na podstawie rozprawy Możliwość etyki naukowej u Johna Locke’a. Obie prace przygotował pod kierunkiem Karola Wojtyły. Od 1963 r. był etatowym pracownikiem Katedry Etyki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W 1971 r. uzyskał habilitację dzięki dysertacji Problem możliwości etyki jako empirycznie uprawomocnionej i ogólnie ważnej teorii moralności. W roku 1978 został kierownikiem Katedry i Zakładu Etyki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W latach 1982–2006 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Jana Pawła II, a w latach 1988–2006 redaktora naczelnego kwartalnika „Ethos”. Współpracował także z innymi czasopismami, takimi jak: „Roczniki Filozoficzne”, „Aletheia”, „Antropotes”, „Il Nuovo Areopago”. W roku 1981 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w roku 1992 – tytuł profesora oraz stanowisko profesora zwyczajnego. W 1975 r. wygłaszał gościnne wykłady na Uniwersytecie Jana Gutenberga w Moguncji, a w 1994 r. w Ateneo Romano della Santa Croce w Rzymie. Od 1981 r. prowadził regularne wykłady i seminaria w Instytucie Studiów nad Małżeństwem i Rodziną na Papieskim Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie. W 1981 r. wespół z prof. J. Seifertem i prof. A. Basave założył w Dallas w USA The International Academy of Philosophy, przeniesioną pięć lat później do Europy, gdzie działa ona jako Die Internationale Akademie für Philosophie im Fürstentums Liechtenstein. Należał do wielu towarzystw naukowych, polskich i międzynarodowych, m.in. do Societas Ethica, Towarzystwa Naukowego KUL, Polskiego Towarzystwa Filozoficznego oraz Polskiego Towarzystwa Teologicznego, a także do Rady Zarządzającej Papieskiej Akademii Życia. Od 1981 r. był konsultorem Papieskiej Rady do Spraw Rodziny oraz Papieskiej Rady do spraw Duszpasterstwa Służby Zdrowia. W 1994 r. Uniwersytet Nawarry w Pamplonie, a w 2007 r. Instytut Studiów nad Małżeństwem i Rodziną Papieskiego Uniwersytetu Laterańskiego w Rzymie przyznały mu tytułu doktora honoris causa.

Na dorobek naukowy Tadeusza Stycznia składa się ok. 500 publikacji. Do najważniejszych książek należy zaliczyć: Problem możliwości etyki jako empirycznie uprawomocnionej i ogólnie ważnej teorii moralnościZarys etykiEtyka niezależna?’ ABC etykiW drodze do etykiWolność w prawdzieSolidarność wyzwalaUrodziłeś się, by kochaćWprowadzenie do etykiRozum i wiara wobec pytania: kim jestemGratias ago, ergo sum. Był również redaktorem kilkunastu książek Karola Wojtyły – Jana Pawła II oraz prac poświęconych myśli papieża.

Badania T. Stycznia koncentrowały się wokół: metaetyki, podstaw i zagadnień etyki personalistycznej, relacji pomiędzy antropologią filozoficzną a teologiczną, etycznych podstaw polityki oraz myśli filozoficznej i teologicznej Karola Wojtyły. Na gruncie metaetyki broni on kognitywizmu, którego fundamentem jest doświadczenie moralnej powinności respektowania osoby dla niej samej. Etyka jest jego zdaniem niezależną w punkcie wyjścia teorią moralnej powinności działania. T. Styczeń formułuje w opozycji do eudajmonizmu i deontonomizmu stanowisko, zgodnie z którym powinność wynika z poznawanej także w sobie samym godności osobowej. Podkreśla znaczenie prawdy o bycie i jego wartości, którą podmiot powinien uszanować, a także postuluje prawną ochronę życia wszystkich członków społeczeństwa, zwłaszcza tych najsłabszych, jako dobra fundamentalnego, na gruncie którego człowiek może dopiero realizować inne dobra i wartości.