Karol Wojtyła

zdjęcie przedstawiające Karola Wojtyłę

Karol Wojtyła – polski duchowny katolicki, biskup metropolita krakowski, 264 papież Kościoła Katolickiego – Jan Paweł II. Filozof i teolog, etyk i pedagog, poeta i dramatopisarz. Urodził się 18 maja 1920 r. w Wadowicach, zm. 2 kwietnia 2005 w Watykanie. W latach 1930–1938 kształcił się w 8-letnim Państwowym Gimnazjum Męskim im. Marcina Wadowity w Wadowicach, które ukończył maturą z wynikiem celującym. Po maturze wybrał studia polonistyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W trakcie studiów uczestniczył w spotkaniach Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej, na których poznał pisma św. Jana od Krzyża mające wielki wpływ na jego rozwój duchowy i intelektualny. W 1942 r. wstąpił do tajnego seminarium duchownego w Krakowie. Święcenia kapłańskie przyjął 1 listopada 1946 r. z rąk kard. Stefana Sapiehy. Po święceniach wyjechał do Rzymu, by kontynuować studia na Angelicum (Papieski Uniwersytet Świętego Tomasza z Akwinu). W 1948 r. obronił doktorat poświęcony doświadczeniu wiary i godności człowieka w pismach św. Jana od Krzyża, otrzymując dyplom z wynikiem summa cum laude. W 1951 r. z woli biskupa krakowskiego podjął pracę naukową na Wydziale Teologicznym UJ. Na podstawie rozprawy habilitacyjnej dotyczącej próby budowy etyki chrześcijańskiej według systemu Maxa Schelera w 1953 r. Karol Wojtyła uzyskał tytuł doktora habilitowanego (docenta etyki i teologii moralnej). Po zlikwidowaniu decyzją władz PRL Wydziału Teologicznego UJ prowadził zajęcia dla kleryków seminarium małopolskiego, a rok później rozpoczął pracę na Wydziale Filozoficznym KUL. W 1956 r. został zastępcą kierownika Katedry Etyki KUL. W tym czasie na podstawie badań i wykładów powstała książka Miłość i odpowiedzialność. 4 lipca 1958 r. Karol Wojtyła został mianowany biskupem pomocniczym w Krakowie. Nowe obowiązki ograniczyły działalność dydaktyczną na KUL, jednak nie porzucił całkowicie pracy naukowej. W połowie lat 60. powstało studium Osoba i czyn, będące zwieńczeniem badań antropologicznych.

Oprócz wspomnianych dzieł, kardynał Karol Wojtyła jest także autorem esejów o charakterze teologicznym, filozoficznym i etycznym publikowanych na łamach „Tygodnika Powszechnego”. W 1962 r. został krajowym duszpasterzem środowisk twórczych i inteligencji. Czynnie brał także udział w II Soborze Watykańskim. Na konsystorzu w 1967 r. abp Wojtyła został mianowany kardynałem. 16 października 1978 r., w drugiej turze konklawe, został wybrany papieżem, przyjmując imię Jan Paweł II. Jako „papież z dalekiego kraju”, doświadczony tragedią wojny i komunizmu, w swoim nauczaniu zwracał szczególną uwagę na konieczność odnowy duchowej i intelektualnej człowieka, przywrócenie mu naturalnej i nadprzyrodzonej godności oraz umożliwienie mu indywidualnego rozwoju, w społecznościach w których żyje i działa solidarnie razem z innymi. Zmarł po ciężkiej chorobie 2 kwietnia 2005 roku. Po trzech miesiącach rozpoczął się jego proces beatyfikacyjny, zakończony w dniu 1 maja 2011 r. beatyfikacją przez papieża Benedykta XVI, natomiast jego kanonizacji dokonał  27 kwietnia 2014 r. papież Franciszek.

Filozofia Karola Wojtyły to filozofia człowieka. Zdaniem autora Osoby i czynu, człowiek poszukuje prawdy o sobie samym i taka też powinna być filozofia o nim mówiąca – oddawać pełnię prawdy o człowieku, jego naturze, ale również o tym szczególnym wymiarze osobowym, który ujawnia się w przeżywaniu człowieczeństwa i jego sprawczego działania. Pojęcie osoby jest kluczem do filozofii Karola Wojtyły. W swojej filozofii posługuje się filozofią tomistyczną oraz neotomistyczną, docenia jednak osiągnięcia fenomenologii w obszarze badań nad pojęciem „ja” i osoby. Dla Wojtyły ważne jest, by pokazać osobę ludzką w sposób komplementarny i adekwatny, dlatego też podejmuje próbę syntezy klasycznej filozofii bytu i nowożytnej filozofii świadomości. Filozofia ta nie jest jednak prostym eklektyzmem, łączącym te dwie tradycje filozoficzne – jest próbą zbudowania nowego personalizmu, przekraczającego obecne podziały pomiędzy szkołami filozofii.

W działalności naukowej Wojtyła najpierw zainteresowany jest etyką, podejmując problematykę moralności i normy moralnej. Zwieńczeniem tych badań jest wypracowanie normy personalistycznej, opartej na nieredukowalnej godności ludzkiej, która kategorycznie domaga się odrzucenia utylitaryzmu i konsumpcjonizmu w stosunkach międzyludzkich. W latach 60. zajmuje się antropologią filozoficzną. Efektem tych badań jest obszerne studium Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne, w którym ukazuje znaczenie czynu ludzkiego, w wymiarze podmiotowym (sprawczość) oraz metafizycznym (byt). Antropologia personalistyczna Karola Wojtyły podkreśla znaczenie ludzkiej woli i samoświadomości działania, które jest konieczne do osobowego i moralnego rozwoju. W licznych dokumentach papieskich i nauczaniu Jana Pawła II znaleźć można odwołania do jego pracy naukowej, w której szczególnie się podkreśla godność osoby ludzkiej, od poczęcia do naturalnej śmierci, poszanowanie prawa do wolności, indywidualnego rozwoju osób i wspólnot, oraz powszechne powołanie do świętości.